Czy audyt energetyczny do programu „Czyste Powietrze” będzie kontrolowany?

Do wniosku o płatność dołączany jest – przygotowany przez audytora – dokument podsumowujący audyt energetyczny. Beneficjent musi mieć w swoim posiadaniu oryginalny kompletny audyt energetyczny, który będzie mógł udostępnić w przypadku kontroli przewidzianych w ramach programu „Czyste Powietrze”. Audyt, tak jak pozostałe dokumenty związane z uzyskanym dofinansowaniem, należy przechowywać do czasu zakończenia okresu trwałości przedsięwzięcia, który wynosi 5 lat od jego zakończenia.

Celem kontroli jest potwierdzenie wykonania umowy o dofinansowanie zgodnie z jej zapisami. Jednym z elementów kontroli jest weryfikacja stanu faktycznego w stosunku do informacji i oświadczeń beneficjenta zawartych we wnioskach o płatność oraz wnioskach o dofinansowanie. Drugi element to weryfikacja stanu faktycznego w zakresie spełnienia warunków umowy i programu w zakresie realizacji przedsięwzięcia oraz ich trwałości.

W ramach programu „Czyste powietrze”, tylko w I półroczu 2023 r. przeprowadzono w wojewódzkich funduszach ochrony środowiska i gospodarki wodnej 5999 kontroli realizacji przedsięwzięć. Z tego w przypadku 5151 kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Natomiast 789 kontroli zakończyło się pomniejszeniem dotacji, co stanowi ok. 13 proc. ogółu kontroli. 59 kontroli zakończyło się zaś wypowiedzeniem umowy. 
Zgodnie z regulaminem programu „Czyste powietrze”, Narodowy Fundusz oraz poszczególne wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej mogą przeprowadzać kontrole przedsięwzięć realizowanych w ramach programu od daty złożenia wniosku o dofinansowanie. Tu NFOŚiGW wskazuje, że może je zrealizować w trakcie realizacji przedsięwzięcia oraz w okresie trwałości, tj. 5 lat od daty zakończenia przedsięwzięcia.

Jakie wymogi musi spełniać audyt energetyczny na potrzeby programu „Czyste powietrze”?

Audyt energetyczny musi spełniać wymogi określone Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 17 marca 2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego (Dz.U. nr 43 z dn.18.03.2009 r., poz. 346 z późn. zm.).
Ważne, aby audyt był sporządzony przez osoby posiadające wiedzę oraz doświadczenie zawodowe niezbędne do ich wykonania. Warto skorzystać z usług firm świadczących audyty na najwyższym poziomie. Oszczędzanie lub omijanie któregoś z etapów sporządzania audytu energetycznego może wiązać się z kontrolą WFOŚiGW.
Brak rzetelnego audytu energetycznego w przypadku korzystania z programu „Czyste powietrze” może skutkować sankcjami karnymi oraz cywilnoprawnymi włączając w to zwrot środków wraz z odsetkami.

Co wpływa na rzetelny audyt energetyczny? 

- Zbieranie danych o obiekcie 
- Wizja lokalna 
- Badania specjalistyczne 
- Analiza i obliczenia
- Raport i rekomendacje 

Przygotowując audyt energetyczny nie można ominąć wizji lokalnej (co często ma miejsce na rynku audytów energetycznych). Wizja lokalna wykonana przez uprawnionego audytora pozwala na dokładne oględziny budynku i jego instalacji. Audytor może zobaczyć na własne oczy stan techniczny budynku, zweryfikować informacje z dokumentacji i zidentyfikować potencjalne problemy, których nie da się dostrzec na papierze.
Wizja lokalna jest kluczowym elementem rzetelnego audytu energetycznego. Chociaż jej przeprowadzenie nie jest formalnie obowiązkowe, to zdecydowanie odradza się wykonywanie audytu bez niej.
Brak wizji lokalnej przez audytora, może spowodować, że cała inwestycja nie przyniesie zamierzonych korzyści. Zalecenia termomodernizacji, na podstawie nierzetelnego audytu może powodować np. zły dobór pompy ciepła, co z kolei może wiązać się z wysokimi rachunkami za prąd.

Czy możliwa jest sytuacja, w której będę musiał zwrócić dotację w ramach programu „Czyste powietrze”?

Tak! WFOŚiG po zakończeniu kontroli może pomniejszyć przyznaną wcześniej dotację, a nawet wypowiedzieć umowę.

Sankcje za naruszenie warunków Programu oraz zastrzeżenie prawne (REGULAMIN)

 1) Za naruszenie warunków Programu przewiduje się następujące sankcje: 

a) karne wynikają bezpośrednio z przepisów prawa karnego, w tym przede wszystkim z Kodeksu karnego, ale również Kodeksu karnego skarbowego, w szczególności art. 297 KK (np. złożenie podrobionego, przerobionego, poświadczającego nieprawdę albo nierzetelnego dokumentu albo złożenie nierzetelnego, pisemnego oświadczenia), art. 286 KK (oszustwo), art. 270a (posługiwanie się podrobioną lub przerobioną fakturą); 

b) cywilnoprawne wynikają z zawartej umowy o dofinansowanie z Beneficjentem. Główną sankcją jest zwrot środków wraz z odsetkami w przypadkach opisanych w umowie o dofinansowanie. Dodatkową sankcją może być odpowiedzialność odszkodowawcza, o ile Beneficjent przystępując do Programu (składając wniosek, zawierając lub realizując umowę) spowoduje szkodę po stronie NFOŚiGW lub WFOŚiGW. Odpowiedzialność zakreślona jest do wysokości szkody.

Źródła:
https://www.gov.pl/attachment/84cc97e4-2c14-4732-a99e-8857e89e81fb
https://czystepowietrze.gov.pl/wez-dofinansowanie/pytania-i-odpowiedzi/co-mozna-dofinansowa-oraz-wysokosc-dotacji/audyt-energetyczny